نقش تحزب در جذب مشارکت عمومی/12 ------------------------------------- #شفیعی_مطهر ------------------------------------------ امام و احزاب پس از انقلاب اسلامي ---------------------------------------------- در آستانة پيروزي انقلاب، امام ـ كه از موضع رهبري قيام صحبت مي‌كرد ـ در آبان ماه سال 1357، اعلام نمود كه در نظام جديد، فعاليت احزاب و گروه هاي سياسي آزاد خواهد بود. اين موضوع يعني تأييد احزاب تأمين‌كنندة منافع مردم توسط امام، تأييد ادعاي ما مبني بر اين موضوع است كه مخالفت امام با حزب و حزب‌گرايي به واسطه غيرمردمي بودن و فرمايشي بودن آن هاست. عده‌اي ادعا مي‌كنند كه امام به طور كلي با حزب و حزب‌گرايي مخالف بوده است، ولي ملاحظه مي‌كنيم كه در آستانة پيروزي انقلاب و در اوج اقتدار مردمي امام، امام فعاليت احزاب را آزاد اعلام مي‌كند. ايشان اين آزادي را محدود به گروه و يا حزب خاصي نكرد و حتي اين آزادي را براي احزاب سياسي مخالف شاه كه غيراسلامي بودند نيز محترم شمرد؛ منتهي فعاليت احزاب را منوط به مُضر نبودن فعاليت آن ها دانست. امام در پاسخ سؤال خبرنگاري كه پرسيده بود: «در نظام آيندة ايران نقش احزاب سياسي مخالف شاه كه غيراسلامي هستند چيست؟» فرمود: «فعاليت هاي احزاب اگر چنانچه مُضر نباشند، آزاد است» (همان، ج 4، ص 432) بعد از پيروزي انقلاب و در اوايل سال 1358، امام بار ديگر بر آزادي فعاليت تمامي احزاب تأكيد كرد و فرمود: «در چهارچوب جمهوري اسلامي تمامي احزاب مي‌توانند آزادانه اظهارنظر بكنند، ولي خرابكاري در امور سياسي را تحمل نخواهيم كرد.» (همان، ج 9، ص 297) در برهة زماني، بناي امام در مورد ممنوع اعلام كردن فعاليت حزب و يا گروهي و مقابلة با آن، برخورد مسلحانه آن گروه با نظام نوپاي جمهوري اسلامي بوده است و نه عقيدة آنان. امام خميني هيچ گروه يا حزبي را به واسطه داشتن عقيده يا مرام خاصي، مورد عتاب و مخالفت قرار نداده‌اند و صرفاً وقتي كه فعاليت آنان از حالت اظهار عقيده خارج مي‌شده و دست به اسلحه مي‌برده‌اند، ممنوع مي‌كرده است. امام در اين رابطه و در جمع علما و روحانيون در ارديبهشت سال 1360 فرمودند: «شما الآن مي‌بينيد كه بعض احزابي كه انحرافي هستند و ما آن ها را جزء مسلمين هم حساب نمي‌كنيم، مع‌ذلك، چون بناي قيام مسلحانه ندارند و فقط صحبت هاي سياسي دارند، هم آزادند و هم نشريه دارند به طور آزاد... ما البته ميل داريم كه همة گروه ها و همة احزاب به اسلام برگردند و راه مستقيم اسلام را پيش بگيرند و همه مسلم بشوند. بر فرض اين كه نشدند، مادامي كه آن ها با ما جنگي ندارند... و در مقابل اسلام قيام مسلحانه نكرده‌اند، به طور آزاد دارند عمل مي‌كنند و به طور آزاد حرف هاي خودشان را دارند مي‌زنند.» (همان، ج 14، ص 343) و در جاي ديگر فرمودند: «ما به شما بگوييم نه حزب توده را به واسطه حزب توده بودنش و نه بهايي را به واسطه بهايي بودنش اين محاكم ما محاكمه كردند و حكم به حبس دادند. اين ها مسائل دارند، حزب توده را خودشان آمدند همه حرف هايشان را زدند و سابقه دارند اين ها» (همان، ج 17، ص 460) با تثبيت نظام جمهوري اسلامي ايران و فروپاشي قطعي نظام سابق و اضمحلال طرفداران سلطنت و با تقويت نظام جمهوري اسلامي ايران در برابر ضدانقلابيان و بيگانگان، امام بار ديگر به احزاب روي خوش نشان داد و در حد محدودي فعاليت گروه‌هاي مختلف را پذيرفت ؛ چرا كه ديگر جدا شدن گروه ها از يكديگر، موجوديت نظام را تهديد نمي‌كرد و از طرفي هم كساني كه در كشور دست به تأسيس حزب مي‌زدند، از موافقان نظام بودند كه احتمالاً ديدگاه هاي متفاوتي با يكديگر در مسائل جزئي داشته و گرنه كليت نظام و اصول آن از طرف همة اين گروه هاي سياسي پذيرفته شده بود. در سال 67، پيشنهاد انشعاب در بزرگ ترين تشكل سياسي روحاني كشور ـ جامعه روحانيت مبارز ـ به امام داده شده كه امام با اين پيشنهاد موافقت كرد و فرمود: «البته دو تفكر هست، بايد هم باشد. دو رأي هست، بايد هم باشد. سليقه‌هاي مختلف بايد باشد، لكن سليقه‌هاي مختلف اسباب اين نمي‌شود كه انسان با هم خوب نباشد. من عرض كردم مثل طلبه‌ها كه با هم مباحثه مي‌كنند. آن وقتي كه مباحثه مي‌كردند، جاروجنجال جوري بود كه انسان خيال مي‌كرد دشمن هم هستند، وقتي مباحثه تمام مي‌شد، مي‌نشستند به دوستي كردن و انس.» (همان، ج 21، ص 47) در ادامه امام مي‌گويد كه اصولاً اگر در ملتي اختلاف سليقه وجود نداشته باشد، نقص و كمبودي وجود دارد؛ چرا كه وجود اختلاف ديدگاه و سليقه در جامعه، امري طبيعي است منتهي اين اختلاف رأي بايد دوستانه باشد و به دشمني نكشد: «اگر در يك ملتي اختلاف سليقه نباشد، اين ناقص است. اگر در يك مجلسي اختلاف نباشد، اين مجلس ناقصي است. اختلاف بايد باشد، اختلاف سليقه، اختلاف رأي، مباحثه، جار و جنجال اين ها بايد باشد، لكن نتيجه اين نباشد كه ما دو دسته، بشويم دشمن هم. بايد دو دسته باشيم در عين حالي كه اختلاف داريم، دوست هم باشيم.» (همان، ج 21، ص 47) عدم مخالفت مطلق با فعاليت احزاب در ديدگاه امام خميني امري مسلم است. چرا كه با وجود فعاليت صدها گروه و حزب در اين دوره، امام هيچ گاه دستور به تحديد گروه ها و احزاب ندادند و صرفاً به دعوت آنان به اتحاد و وحدت اكتفا كردند. ------------------------------------------ ادامه دارد... ----------------------------------------- @amotahar

نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: مقالات