14 مردادماه روز حقوق بشر اسلامي و كرامت انساني 

 #شفیعی مطهر
 

    وَ لَقَد كَرَّمنا بَني آدَم وَ حَمَلناهُم فِي البَرِّ وَالبَحر وَ رَزَقناهُم مِنَ الطَّيّبات وَ فَضَّلناهُم عَلي كَثير مِمَّن خَلَقنا تَفضيلاً ( اسري ، ۷۰)

   ما فرزندان آدم را بسيار گرامي داشتيم . آن ها را بر مركب هاي خشكي و دريا سوار كرديم و از هر غذاي لذيذ و پاكيزه ايشان را روزي داديم و بر بسياري از آفريدگان خود برتري و فضيلت بزرگ بخشيديم. 

�دانلی� یکی از محققان حوزه حقوق بشر می گوید: 

�حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، همگی از ایده کرامت ذاتی انسان ناشی می شوند�.

     انسان اشرف مخلوقات و افضل موجودات است. خداوند در بين همه موجودات و مخلوقات تنها انسان را كرامت بخشيد و او را بر سرير سبز فضيلت نشانيد ؛ بنابراين انسان - بماهو انسان - كريم است. به ديگر سخن انسان فاقد كرامت انسان نيست !

   كرامت انسان ايجاب مي كند كه او بر فراز رفيع ترين چكاد خلقت بايستد و شخصيت منحصر به فرد خود را ، خود بسازد . در ميان همه موجودات انسان تنها كسي است كه اين كرامت و عزّت و اختيار را يافته است كه مي تواند ابعاد وجودي خود را پي ريزي كند.

  حفظ كرامت براي همه انسان ها ضروري و لازم است و براي مسلمانان ضروري ترين حق و لازم ترين وظيفه و تكليف است . انساني كه براي خود كرامت و عزّت قائل است و خود را كريم مي داند ، پيوسته مي كوشد تا آيينه دل خود را از زنگار هاي رذايل بزدايد و به آرايه هاي فضايل بيارايد.

   امام علي (ع) مي فرمايند: مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسَهُ هانَت عَلَيهِ شَهَواته .

    كسي كه شخصيّت خود را گرامي بداند ، شهواتش را خوار و بي ارزش مي شمارد.

   آن حضرت بر اين باور است كه هر كس شخصيت خود را گرامي بدارد ، آن را با پليدي گناه و معصيت نمي آلايد.  

( مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسَهُ لَم يُهِنها بِالمَعصيَه )

  انسان شريف و كريم در نگاه امام علي (ع) كسي است كه نفس و شخصيت خود را از ذلّت ها و خواري ها تزكيه مي سازد. 

( مَن شَرُفَت نَفسَهُ نَزَّهَها عَن ذِلَّه المَطالِب )

    در مكتب حيات آفرين و عزّت بخش مولا (ع) به انسان كرامت باخته ، اميد خيري نيست.

  ( مَن هانَت عَلَيهِ نَفسَهُ فَلاتَرجُ خَيرَهُ )

   امام هادي (ع) نيز توصيه مي فرمايند : 

از شر و بدي انساني كه در نفس خود خواري و پستي احساس مي كند ، در امان نباشيد.  

( مَن هانَت عَلَيهِ نَفسَهُ فَلا تَامَن شَرَّهُ )

    " هيچ انسان سالمي تكبّر نمي ورزد و ستم نمي كند مگر به خاطر پستي و ذلّتي كه در شخصيت خود احساس مي كند. " 

  اين حقيقت ارزشمند روان شناسي را امام علي (ع) به وضوح و روشني بيان مي فرمايند:  

" ما مِن رَجُل تَكَبََّر اَو تَجَبَّرَ اِلّا لِذِلّه وَجَدَها في نَفسِهِ  "

    شخصيت انسان از دو بُعد متضاد روحاني - جسماني  ، خاكي - افلاكي و انساني - حيواني تكوين يافته است. آفريننده مهربان خود مي فرمايد: 

  انسان را از " حَمَاء مَسنون " و " صَلصال كَالفَخّار " يعني گِلِ خشكيده و لجن بدبو آفريدم ؛ سپس از روح خود در او دميدم : 

" نَفَختُ فيهِ مِن روحي " . 

بنابراين هر انسان حق  و وظيفه دارد كه در تمام طول عمر خود پيوسته و هر لحظه مهم ترين دغدغه و اضطرابش اين باشد كه مبادا از " صراط " باريك تر از مو و تيزتر از شمشير طريق انساني بلغزد و در دوزخ حيوانيت و پستي سقوط كند. 

بينش تربيتي اسلام بر اين روش تاكيد مي ورزد كه بدي انسان ها را هم با نيكي و احسان تلافي كنيد ؛ تا مبادا خصلت حيواني و نفساني او تحريك شود و دست به  كنش ها و واكنش هايي بزند كه خلاف فطرت انساني اوست . بنابراين روش هاي تكريم شخصيت و تشديد محبت به همه انسان ها به ويژه نسبت به مربيان بسيار توصيه و تاكيد شده است.

    امام علي (ع) مي فرمايند :

  " عاتِب اَخاكَ بِالاِحسانِ اِلَيهِ وَاردُد شَرَهُ بِالاِنعامِ عَلَيهِ " ( بحار ، ج ۱۷)

   برادرت را با نيكي كردن به او تنبيه كن و بدي او را با خوبي كردن به او دفع كن.

    آن حضرت براي تحريك و ترغيب بعد انساني و تقويت روحيه فضيلت خواهي و ايثار گري حتي در دشمن ، شكرانه پيروزي بر دشمن را عفو و گذشت مي دانند.

  " اِذا قَدَّرتَ عَلي عَدوِّكَ فَاجعَلِ العَفوَ شُكرا لِلقُدرَتِ عَلَيه "

    پيامبر بزرگ رحمت و مبشّر ستُرگ فضيلت حضرت محمد (ص) بهترين مردم دنيا و آخرت را كسي مي داند كه داراي اين چهار خصلت و ويژگي باشد: 

" اَلا اُخبِرُكُم بِخَيرِ خَلائِقِ دُنيا وَالآخِرَه؟ "

   ۱ - عفو كني كسي را كه به تو ستم كرده است .( اَلعَفوَ عَمَّن ظَلَمَكَ )

   ۲ - برقراري پيوند با كسي كه از تو بريده است.( وَ تَصِل مَن قَطَعَكَ ) 

   ۳ - نيكي كني با كسي كه به تو بدي كرده است. ( وَ الاِحسانِ اِلي مَن اَساءَ اِلَيكَ )

   ۴- و بخشش كني به كسي كه تو را محروم كرده است. ( وَ اِعطاءِ مَن حَرَمِكَ ) 

      امام سجّاد (ع) ، چكاد انسانيت و محبت را تا آنجا رفعت مي بخشد و تا آنجا بر تربيت و سازندگي انسان ها ارج مي نهد كه براي ستمگر نيز حقي قائل مي شود ( البته در صورتي كه به اصلاح او بينجامد ) : 

 " حَقّ مَن ظَلَمَكَ اَن تَعفُوَ عَنهُ اِلّا اِذا عَلِمتَ اَن ذلِكَ يَضُرّ "

    حق كسي كه به تو ستم كرده اين است كه او را ببخشي ، مگر اين كه بداني زيان دارد.

      البته عفو و گذشت نسبت به ستمگر را مولا علي (ع) به خوبي تبيين مي كنند : 

   " اَلعَفوَ عَنِ المُقِرّ لا عَن المُصِرّ"

  عفو كني كسي را كه به سِتمگري و ندامت خود اقرار دارد ، نه كسي كه همچنان در ستم كردن اصرار مي ورزد. 

    همين حقيقت  هستي را قرآن كريم در زيباترين تعبير و رساترين تفسير بيان مي فرمايد:

   " اِدفَع بِالَّتي هِيَ اَحسَن فَاِذَاالَّذي بَينَكَ وَ بَينَهُ عَداوَه كَاَنَّهُ وَليّ حَميم "

    بدي ها را با نيكي و احسان دفع كن . در اين صورت بين تو و كسي كه با تو دشمني دارد ، دوستي گرم و صميمي برقرار مي شود. 

    هر انسان  به طور اعم و هر مسلمان به  طور اخص بايد با تمسك و توسل به تكريم شخصيت خود و ديگران بكوشد تا از وجود خود و ديگران ، شخصيت هايي بزرگوار ، ايثارگر و كريم نسازد.

  امام علي (ع) در رهنمود تربيتي ارزنده خود مي فرمايند :

   " وَ اَكرِم نَفسَكَ عَن كُلِّ دَنيَّه وَ اِن ساقَتكَ اِلَي الرَّغايِب فاَنَّكَ لَن تَعتاضَ بِما تبدل مِن نَفسِكَ عِوَضاً " ( نهج البلاغه)

  نفس خود را گرامي بدار از اين كه مبادا دچار پستي ها شود ؛ زيرا تو اگر از نفس خود چيزي را از دست دادي ، چيزي جاي او را نمي تواند پر كند.

  در همين زمينه از حضرت امام سجاد (ع) مي پرسند : "من اعظم الناس خطرا ؟ " چه كسي با عظمت ترين انسان هاست ؟ مي فرمايند : 

" مَن لَم يَرَ الدُّنيا خَطَرًا لِنَفسَه."  

كسي كه تمام دنيا را با خودش برابر نمي كند . ( تحف العقول ، ص ۲۰۰)

    شايسته است ما مسلمانان ، همه انسان ها و شهروندان جامعه را قدر بدانيم و در عرصه ارزش ها بر صدر بنشانيم.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: